Uitvoering participatiewet

In de raadsvergadering van 18 april stond het rapport van de Rekenkamer met betrekking tot Uitvoering Participatiewet in Almelo op de agenda. Namens de fractie van de PvdA heb ik de volgende mondelinge bijdrage geleverd, met indiening van het hieronder vermeld amendement:

“In 2019 kwam het Sociaal en Cultureel Planbureau met een vernietigend rapport over de toen 4 jaar daarvoor ingevoerde participatiewet. Dit zeggende zijn wij ons als PvdA-fractie terdege bewust dat de Participatiewet onder een minister van de PvdA tot stand is gekomen. Echter, dat ontneemt ons als PvdA-fractie niet het recht en ontslaat ons zeker niet van de plicht de uitvoering van de participatiewet binnen onze gemeente kritisch te volgen. En dat dit nodig is bleek al in 2019 uit de conclusies van het door het SCP verrichte landelijk onderzoek naar vier jaar Participatiewet. De signalen waren feitelijk toen al alarmerend:

Vier jaar na invoering van de participatiewet had deze nauwelijks geleid tot verhoging van baankansen, zoals beoogd met de wet. Voor de grootste groep, de klassiek bijstandsgerechtigden, was er amper een verschil.
Voor mensen die het recht tot toegang tot de sociale werkvoorziening verloren, daalde de kans op werk.
De inkomenspositie van jonggehandicapten verslechterde en de banen van deze categorie bleken veelal van tijdelijke aard.
Het effect van door gemeenten ingezette instrumenten om mensen naar werk te begeleiden, bleken te beperkt en onvoldoende. Bovendien bleek niet iedereen in staat om te werken.
Het beoogde doel van de Participatiewet, een inclusieve arbeidsmarkt creëren, werd met afstand niet gehaald.

Conclusies die er niet om logen maar een landelijk plan ter verbetering bleef achterwege. Het leven ging door, net als de uitvoering van de participatiewet, ook in Almelo. Wel raakte de politiek steeds meer het zicht kwijt op het reilen en zeilen van de uitvoering van de wet. En inmiddels weten waarom.

Want opnieuw ligt een rapport voor ons over deze participatiewet. Niet landelijk maar een rapport van de Rekenkamer over het functioneren van de wet binnen onze eigen gemeente. Het rapport geeft een helder maar ook zeer teleurstellend beeld van hoe het de afgelopen jaren met betrekking tot de uitvoering van de Participatiewet in onze stad is gegaan. Het door de Rekenkamer geschetste beeld toont op meerdere punten overeenkomsten met het onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau van vier jaar terug. De daarin gesignaleerde problemen en aangereikte verbeterpunten zijn in het Almelose bijna onaangeroerd op de plank blijven liggen, lijkt het.

De afgelopen jaren zijn vanuit onze fractie over de uitvoering van de wet meerdere keren vragen aan het college gesteld maar alles werd met een “alles gaat goed” praatje weggewuifd. Het nu voorliggende rapport van de Rekenkamer toont helaas het gelijk van toen, hoe droevig ook. Het woord “ontluisterend” werd vorige week door meerdere fracties gebezigd en niet zonder reden.

Want de Rekenkamer stelt in haar rapport klip en klaar dat de uitvoering van de participatiewet in Almelo op vele punten niet deugt. De uitvoering is simpelweg niet doeltreffend genoeg. Bovendien wordt te veel gedacht en gehandeld vanuit aantallen en geld en niet vanuit de mens.
De vraag is dan ook waardoor het de afgelopen jaren bij uitvoering van de participatiewet misloopt. De rekenkamer benoemt in haar rapport de redenen hiervoor en trekt een aantal conclusies.

Het uitvoeringsbeleid wordt te snel gewijzigd, zonder het de kans te geven zich te bewijzen voor een wat langere periode. Te veel ad hoc beleid,
Er is onvoldoende uitvoeringscapaciteit beschikbaar met een te grote caseload bij de uitvoerenden tot gevolg.
Keuze voor bepaalde doelgroepen wordt op de werkvloer gemaakt. Onvoldoende sturing op de ambtelijke organisatie
Te weinig monitoring waardoor er inzicht ontbreekt in het waarom van behaalde resultaten of het uitblijven daarvan.
In- en uitstroom werkt niet en oorzaken daarvoor zijn onvoldoende in beeld. Ook de rol van Ontplooj is onduidelijk.
De kennis en kunde van Ontplooj worden in het kader van de uitvoering van de Participatiewet onvoldoende benut. Bovendien ontbreekt hieromtrent een concreet toekomstplan cq visie.
Tenslotte stelt de Rekenkamer vast dat het College onvoldoende informatie verstrekt aan de Raad, waardoor deze, door het ontbreken hiervan, niet in staat is op hoofdlijnen te sturen.

Om het college over al deze vaststellingen en conclusies te bevragen lijkt ons als fractie nauwelijks werkbaar. Ik sta hier zeker niet om iemands hoofd op het hakblok te leggen. Het enige dat wij als PvdA-fractie willen is dat de uitvoering van de participatiewet in Almelo de komende jaren, in de volle omvang, flink gaat verbeteren. Dit ter meerdere eer en glorie van alle inwoners van onze stad die noodgedwongen een beroep op deze wet moeten doen.

Daarom stellen wij als PvdA-fractie één alles omvattende vraag aan het college: Kom binnen afzienbare termijn met een concreet uitvoeringplan Participatiewet richting de raad. Verwerk in het plan alle in het rapport van de Rekenkamer genoemde aanbevelingen en conclusies. Een plan ook waarin niet enkel geld en aantallen leidend zijn maar waarin evenzeer de menselijke maat regeert. Geen mooie woorden meer maar enkel daden. Voor ons als PvdA-fractie aanleiding het volgende te amenderen:

Besluit: Toe te voegen aan het raadbesluit zijnde:
Punt 3: Vóór 1 oktober een nieuw uitvoeringsplan Participatiewet ter besluitvorming voor te leggen aan de Raad, met uitwerking van alle in het rapport van de Rekenkamer genoemde aanbevelingen en conclusies”

Tot zover onze mondelinge bijdrage in de raad. Het hierboven geplaatste amendement bevat voor ons als PvdA een aantal voorwaarden: Nieuw uitvoeringsplan, voor besluitvorming voor te leggen aan de raad, met einddatum. En deze voorwaarden stelden we niet voor niets want na 8 jaar aanmodderen met de uitvoering van de Participatiewet in Almelo wilden wij als PvdA de regie weer terugbrengen naar de raad.

Dan het vervolg: Wethouder Van Mierlo gaf voor de raadsvergadering aan dat het college zich in het door ons ingediende amendement kon vinden. Vervolgens gaf de CDA-fractie tijdens de raadsvergadering aan het amendement van de PvdA te zullen steunen om deze steun 20 minuten later weer in te trekken. Reden: de wethouder had tijdens de vergadering voldoende toezeggingen gedaan. Vervolgens sloot men coalitie breed de rijen en werd het amendement alsnog afgeschoten. Onbegrijpelijk en een gemiste kans om als raad meer grip te krijgen op de uitvoering van deze zo belangrijke wet.

Mocht u over bovenstaande nog een vraag of mening hebben of dat u denkt anderszins een bijdrage te kunnen leveren, neem dan even contact op met Anton Pots: [email protected] of mobiel 0654656981. Uw inbreng en betrokkenheid worden bijzonder op prijs gesteld.

Anton Pots – PvdA-fractie
Almelo 21 april 2023